خشک شدن باغات تهران؛ زنگ خطر بستن ریه‌های شهر
تاریخ انتشار: ۱۴ دی ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۶۷۶۲۱۴۰
لایحه پیشنهادی شهرداری برای باغات و حتی اصلاحات شورای‌عالی استانها، دوباره زنگ‌خطر را به صدا درآورده و نگرانی از بین‌رفتن باغ‌های کمی که در تهران مانده را افزایش داده است. باغات تهران به بهانه «صرفه اقتصادی»، یکی پس از دیگری خشک شدند تا جای درختان زیبا و سرسبز برج‌باغ‌ها از زمین به آسمان رشد کند و سایه‌شان پهن شود در شهر تهران.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
به گزارش هم میهن، در لایحه پیشنهادی شهرداری درباره باغات تهران که به‌تازگی به شورای‌شهر تهران رفته و حالا اعضای این شورا می‌گویند که آن را قبول ندارند، آمده است: «ساخت‌وساز در اراضی و املاک واقع در زیر پهنه G۲۱۱ که براساس موازین قانونی ملاک عمل، باغ تشخیص داده می‌شوند، براساس تهیه طرح موضعی که به تصویب کمیسیون ماده ۵ می‌رسد و سایر قطعات، مطابق با جدول ضوابط و مقررات استفاده از اراضی و ساخت‌وساز در پهنه G خواهد بود. ساخت‌وساز در اراضی و املاک واقع در زیرپهنه R۲۴۱ که براساس موازین قانونی ملاک عمل، باغ یا غیرباغ تشخیص داده شوند، با حداکثر تراکم ساختمانی ۱۲۰ درصد به‌صورت چهارطبقه با حداکثر سطح اشغال ۳۰ درصد یا طرح‌های موضعی مصوب، مجاز خواهد بود.»
در آیین‌نامه اجرایی ماده یک قانون اصلاح لایحه قانون حفظ و گسترش فضای سبز در شهرها، مصوب سال ۱۳۸۸ مجمع تشخیص مصلحت‌نظام که شورای‌عالی استانها در شهریورماه امسال آن را تنقیح کرده هم آمده است: «این آیین‌نامه به محلی اتلاق می‌شود که مطابق سند مالکیت رسمی حداقل ۵۰۰ مترمربع مساحت داشته و سطح اشغال بنای مجاز آن (مطابق با پروانه و گواهی معتبر تا قبل از تصویب اصلاحیه قانون ۸۸.۴.۲۰) کمتر از ۴۵ درصد بوده و علاوه بر آن حداقل یکی از مشخصات زیر را داشته باشد: جزء یکم: به‌طور متوسط در هر ۲۵ متر مربع یک‌اصله درخت مثمر یا غیرمثمر یا ترکیبی از آنها وجود داشته باشد. قطع و امحای درختان موجب احتساب نکردن تعداد درختان کسرشده در آمار لحاظ شده و در این بند نخواهد بود. جزء دوم: دارا بودن سند مالکیت یا سند مادر، مشروط بر آنکه سند مادر صادره بعد از تصویب لایحه قانونی سال ۵۹ باشد به‌عنوان باغ، باغچه، زمین مشجر و باغ عمارت. جز سوم: دارا بودن سابقه رأی دایر باغ، دایر باغچه و دایر مشجر از کمیسیون ماده دوازدهم قانون زمین‌شهری. جز چهارم: محل‌هایی که در حریم شهر توسط وزارت جهادکشاورزی، باغ ساخته شده‌اند و سپس به طرح‌های توسعه شهر جدید به محدوده‌های شهر الحاق گردیده‌اند. جزء پنجم: افزون بر جزء‌های فوق‌الذکر، محل‌هایی که از حیث دارا بودن ارزش‌های زیست‌محیطی (ازجمله وجود درختان کهنسال و ارزشمند، بوستان و زیرساخت آبی) مبتنی بر اقتضای بومی و محلی که توسط شوراهای اسلامی شهر، براساس ملک‌ها و معیار‌هایی که توسط همان شورا تعیین و تصویب شوند، باغ شناخته می‌شوند.»
در تبصره ۲ این مصوبه هم آمده است: «جهت جلوگیری از خرد شدن املاک باغ طبق قانون، در صورت تفکیک باغ به عرصه‌های کوچک‌تر و بلافصل و بودن پلاک از سایر قطعات تفکیکی عرصه‌های تفکیکی و مفروزه به هر مساحت که باشند، باغ محسوب می‌شوند.»
درآمد ۲۳۳ میلیارد تومانی از قطع درختانآذرماه امسال بود که حبیب کاشانی، خزانه‌دار شورای‌شهر تهران در گزارش درآمد هشت‌ماهه شهرداری تهران گفت، از ۱۶ هزار میلیارد تومان، فقط ۳۱۸ میلیارد تومان درآمد داشته‌ایم: «عوارض قطع درختان ۲۳۳ میلیارد تومان در هشت‌ماهه سال بوده و خواهش من این است که اقدامات این حوزه مدیریت شود. همچنین در حوزه تامین پارکینگ باید بهتر اقدام کنیم؛ اگر پارکینگ‌های عمومی را تامین کنیم، مردم می‌توانند از آنها بهره ببرند.»
بیشتر آمار قطع درختان متعلق به سازمان‌های دولتیمنتقدانی هستند که قطع درختان را بخشی از منبع درآمدزایی شهرداری می‌دانند؛ درآمدی که از جریمه درختان به‌دست می‌آید. ناصر امانی، عضو شورای‌شهر تهران، اما در گفتگو با هم‌میهن می‌گوید، درآمد قطع درختان به حساب خزانه شهرداری واریز نمی‌شود: «من عضو کمیسیون ماده ۷۷ هستم و پرونده‌های متعددی در این کمیسیون وجود دارد که براساس مصوبه شورای پنجم شهر تهران، جریمه‌های سنگینی در نظر گرفته شده است. شاید مصوبه دوره پنجم شورای‌شهر تهران از روی اضطرار بوده، اما قیمت قطع یک‌درخت در بعضی مواقع گران‌تر از دیه یک‌انسان شده است. یکی از پرونده‌های کمیسیون ۷۷ مربوط به قطع یک‌درخت انجیر در منطقه۲۰ بود که بن زیادی نداشت که جریمه ۶۵۰میلیون ریالی برای آن صادر شد. اگر بن آن زیاد بود، به بالای یک‌میلیارد تومان هم می‌رسید. جریمه چندده میلیارد تومانی برای ۱۱درختی که در خیابان ولیعصر خشک شده هم، نمونه دیگری از این جریمه‌هاست. ولی مالکان به‌راحتی جریمه را پرداخت نمی‌کنند بلکه شکایت می‌کنند و این پول به این راحتی به دست شهرداری نمی‌رسد؛ بنابراین نمی‌توانیم بگوییم، چون شهرداری روی پول قطع درختان حساب کرده، نسبت به این موضوع بی‌تفاوت است. موضوع درختان است، چون با حیات مردم سروکار دارد و خشک کردن یک درخت، یعنی ۱۰سال برای پرورش یک‌درخت شبیه به آن، وقت بگذاریم.»
او می‌گوید، تذکرات اعضای شورای‌شهر ناشی از حساسیت شورای‌شهر تهران درباره باغات است: «حیطه نظارت و قانون‌گذاری را از اجرا جدا کنید. من معتقدم، در این دوره از شورای‌شهر تهران به‌صورت جدی سخت‌تر از قبل راجع به حفظ باغات، جلوگیری از درختان و اینکه قطع درخت منبعی باشد برای شهرداری ایستاده است. ولی اینکه در اجرا این اتفاق رخ می‌دهد یا خیر؟ معتقدم که تعمدی در آن وجود ندارد.» این عضو شورای‌شهر تهران معتقد است، بخشی از قطع درختان توسط کسانی صورت می‌گیرد که صاحبان املاکی‌اند که توجیه نمی‌شوند: «این افراد پروانه ساخت می‌گیرند درحالی‌که پیوست نگهداری از درخت در صدور پروانه وجود ندارد و شهرداری‌ها فقط به یک هشدار شفاهی اکتفا می‌کنند.»
ناصر امانی با بیان اینکه در کمیسیون ماده ۷۷ به‌کرات به اعتراض کسانی رسیدگی می‌کنیم که توسط شهرداری جریمه شده‌اند، می‌گوید: «زمان رسیدگی به پرونده این اشخاص مشخص می‌شود که اصلا اطلاعی از چندوچون الزام به نگهداشت و حفظ درختان نداشته است.»
امانی می‌گوید، قطع درختان عمدتا خارج از مدیریت شهری اتفاق می‌افتد: «قطع درختان بیشتر توسط مردم به‌ویژه ارگان‌ها و سازمان‌های دولتی اتفاق می‌افتد که ازنظر ما گناهی نابخشودنی است و اگر پرونده‌ای از این سیستم‌ها در شورای‌شهر تهران مطرح شود که درختی به‌صورت عمدی یا سهوی از وزارتخانه‌ها و سازمان‌های دولتی مستقر در تهران قطع شده، برخورد می‌کنیم. متاسفانه آمار این موضوع زیاد است و شهرداری و سازمان بوستان‌ها بلافاصله این ارگان‌ها را علاوه بر جریمه به مراجع قضایی معرفی می‌کنند. درحالی‌که در مورد مردم، عموما جریمه می‌کند. نمی‌دانیم با چه روشی، اما این ارگان‌ها عموما از دستگاه قضایی حکم برائت می‌گیرند و تبرئه می‌شوند.» او می‌افزاید، محیط این ارگان‌ها محصور است: «شهرداری نمی‌تواند به محیط آنها ورود پیدا کند و راحت به قطع درختان اقدام می‌کنند و چندین پرونده از قطع درختان در منطقه یک، دو، سه و... در یک‌سال اخیر در صحن شورای‌شهر مطرح شد که عموما سازمان‌های دولتی یا شبه‌دولتی بودند.»
ناصر امانی تاکید می‌کند، شورای‌شهر تهران درباره قطع درختان، حساسیت زیادی به خرج می‌دهد و با این موضوع برخورد می‌کند: «در حوزه قانون‌گذاری طوری عمل نمی‌کنیم که مورد بهره‌برداری قطع درختان و نادیده گرفتن فضای سبز شهر تهران باشد. قانون باغات هم تغییر نکرده و هنوز مصوبه شورای دوره پنجم (گذشته) شهر تهران، ملاک‌عمل قرار دارد. تدبیر کلی این است که با ایجاد محدودیت و روش‌های سلبی باعث نشویم مالکان درختان، انگیزه‌ای برای نگهداری آن نداشته باشند. باید حالت ایجابی برد – برد به‌وجود آوریم که هم درختان قطع نشوند، هم مالکان از درختان خود استفاده ببرند. در حال حاضر روی این پیشنهاد کار می‌کنیم که به مالکان باغات، مجوز‌هایی خارج از ملک‌شان داده شود تا در عین حفظ باغ و درختان، انگیزه اقتصادی و ساخت‌وساز خود را در ملک دیگری مورد بهره‌برداری قرار دهند. یعنی با امتیازاتی که به مالکان می‌دهیم، انگیزه نگهداری درختان را در آنها افزایش دهیم.»
کاهش تعداد باغاتامیر ساعدی داریان، عضو کمیسیون تخصصی عمران و حملونقل شورای‌عالی علوم، تحقیقات و فناوری (عتف) هم در گفتگو با هم‌میهن درباره اصلاح مصوبه لایحه حفظ و گسترش فضای‌سبز شورای‌عالی استانها می‌گوید، تعیین باغ براساس لایحه حفظ و گسترش فضای‌سبز مصوب سال ۸۸ شورای‌عالی استانها صورت می‌گرفت: «شورای‌شهر تهران به‌صورت دست‌و‌دلبازانه بسیاری از املاک را باغ تشخیص می‌داد، اما لایحه ۱۴۰۱.۶.۱۷ اصلاح شد.»
او اصلاحات را مرور کرده و تاکید می‌کند، باید به‌طور متوسط در هر ۲۵ متر، یک‌اصله درخت باشد و قطع و امحای درختان، موجب عدم مستحدثات است. در مصوبه گذشته ۱۶ متر را هم برای مستحدثات در نظر گرفته بودند، اما در مصوبه جدید، این ۲۵ متر حذف شده است. در جزء دوم این مصوبه نوشته شده که دارا بودن سند مالکیت یا سند مادر، مشروط است بر آنکه سند مادر، صادره بعد از تصویب لایحه ۵۹ باشد، بنابراین شامل سند‌های مادر قبل از ۵۹ نمی‌شود. در لایحه جدید، هر ملکی باغ تشخیص داده نمی‌شود. یعنی بعضی املاکی که در لایحه گذشته باغ بودند، دیگر باغ تشخیص داده نمی‌شوند.»
او می‌افزاید، در این لایحه آمده در بررسی سابقه وضعیت درختان، استناد به تصاویر هوایی سال ۵۸ به‌بعد معتبر است: «تا سال ۹۶، مصوبه برج‌باغ‌ها وجود داشت و مالکان بدشان نمی‌آمد که برج‌باغ بسازند. از سال ۹۶ که مصوبه برج‌باغ‌ها ملغی شد، شهروندان نگران باغ‌ها شدند. همان زمان بود که ۶۴ پرونده معروف مطرح شد که قرار بود برج‌باغ شوند، ولی با این مصوبه، مشکلاتی برای آن به‌وجود آمد، اما تمام این پرونده‌ها رأی دیوان عدالت اداری را گرفتند و برج‌باغ‌ها ساخته شدند. در حال حاضر با این اصلاحیه در لایحه «حفظ و گسترش فضای سبز» ریزبینی کمتری در تشخیص باغات به خرج داده می‌شود و با این آیین‌نامه اجرایی، تعداد باغات کمتر می‌شود.»
امیر ساعدی داریان می‌گوید، از وقتی باغات در شورای دوره پنجم شهر تهران تصویب شد و برج‌باغ‌ها مبلغی شد، برخی به این فکر افتادند که باید به‌هرنحوی رأی باغ را بشکنند: «رأی کمیسیون ماده ۱۲ مبنی بر باغ بودن یک‌ملک، قابل شکستن نبود یا شکستن آن به‌ضرر مالک بود؛ چون ملک موات اعلام می‌شد. شکستن رأی باغ املاکی که به‌واسطه تعداد درختان، باغ تشخیص داده می‌شد یا در سند باغ و مشجر اعلام شده بود، بسیار سخت بود. به همین دلیل ۵۰ درصد آرایی که در شورای‌شهر تهران باغ تشخیص داده می‌شود، به استناد ماده پنجم (نظر شورای شهر) بود. پس از شکستن رأی باغ، مالکان به شهرداری مراجعه کرده و مجوز ساخت غیرباغ را می‌گرفتند.»
عضو کمیسیون تخصصی عمران و حملونقل شورای‌عالی علوم تحقیقات و فناوری تاکید می‌کند، با آنکه سعی ما در راستای حفظ باغات است، اما پیوست‌های قانونی رعایت نشده: «یعنی دستاویزی به‌نام دیوان عدالت‌اداری را در نظر نگرفته‌اند درحالی‌که قبل از ابلاغ یک مصوبه، باید با دستگاه قضایی هماهنگی‌های لازم انجام شود. بحث شعبات مختص شهرداری از همین‌جا شکل گرفته است تا رأی‌ها اینطور در دیوان صادر نشوند یا الزام به ایفای تعهد بشوند. شهرداری در تلاش بود تا باغات را خانه‌باغ و تجاری کند، آن هم با تعرفه‌های بسیار پایین. متاسفانه در شش سال بعد از ملغی‌شدن مصوبه برج‌باغ‌ها، هیچ‌کدام از سازندگان به بسته‌های تشویقی شهرداری اهمیتی ندادند و راهکار همه آنها دنبال گرفتن رأی باغ از شورای‌شهر تهران و شکستن آن در دیوان بودند. به همین دلیل شهرداری به‌فکر تشویق‌هایی افتاده تا مالکان از باغ‌های خود صرف‌نظر کنند و موضوع گرفتن تشویق و تراکم روی پلاکی به‌جز باغات، از این طرزتفکر نشأت گرفته است.»
او درباره تاثیر ساخت‌وساز‌ها در کن و دره‌فرحزاد بر تخریب باغات می‌گوید، شورای دوره پنجم شهر تهران با شعار «شهر نمی‌فروشیم» و شورای ششم شهر تهران با شعار «مبارزه با فساد، رانت و امضای طلایی»، وارد کارزار مدیریت شهری شدند: «ولی اتفاقی که در واقعیت رخ داد، چیز دیگری بود. در دوره مدیریت آقای قالیباف املاک ریزدانه، متوسط و درشت همه از تشویق‌های شهرداری مانند همکف مسکونی، طبقه اضافه و... منتفع می‌شدند، اما در شورای پنجم شهر تهران به‌ویژه در شورای ششم شهر تهران، به‌جای دادن یک طبقه اضافه به چند ملک ریزدانه، طبقات را به یک ملک درشت (برحسب خط آسمان) می‌دهند و به‌جای آنکه در شوراهای معماری مناطق به این پرونده‌ها رسیدگی شود، پرونده‌ها به کمیسیون ماده ۵ ارسال می‌شوند. با این روش به‌جای چند پرونده، کمیسیون ماده ۵ به یک پرونده رسیدگی می‌کند و مالک پرونده در این کمیسیون از شهرداری، وزارت دادگستری و محیط‌زیست هم امضا می‌گیرد. ساخت‌وساز دره فرحزاد و کن هم از این روش تبعیت می‌کند. مقدمات قانونی در حوزه کمیسیون ماده ۵ برای کن و دره‌فرحزاد، آماده شده است. دو اهرم دیوان عدالت‌اداری و کمیسیون ماده ۵ مانند دو لبه قیچی هستند که گلوی باغ را می‌برند.»
ساعدی داریان معتقد است، طرح تفصیلی قدیمی است: «طرح تفصیلی سال ۸۸ نمی‌تواند پاسخگوی شهری مثل تهران باشد که پویا و زنده است. این طرح برداشتی از طرح تفصیلی دهه ۸۰ میلادی است و قطعا در سال ۲۰۲۳ نمی‌تواند پاسخگوی فضای شهری تهران باشد.»
تغییر در مجوز ساخت‌وساز و تعیین نوع باغاتاحمد صادقی، رئیس کمیته شفاف‌سازی شورای‌شهر تهران نیز در مورد باغات پایتخت به هم‌میهن می‌گوید، مدیریت شهری دو نگاه به بحث باغات دارد: «نوعیت باغ طبق آیین‌نامه مصوب شورای‌عالی استانها مشخص می‌شود. شورای‌عالی استانها در تغییرات این آیین‌نامه سعی کرده که ابهامات آن کمتر شود تا باغات آسیب کمتری ببینند. در این آیین‌نامه، حدنصاب درخت را در کل محدوده باغ ۲۵ متر مربع دیده و ۱۶ متر اعیانی را برداشته است. تعداد کمتر درخت باعث می‌شود یک‌ملک، باغ شناخته شود. در حال حاضر ملکی که باغ تشخیص داده شود ۱۵ درصد سطح اشغال و درنهایت دوطبقه مجوز ساخت می‌گیرد.»
کمیسیون شهرسازی و معماری شورای‌شهر تهران، اما موضوع باغات و صرفه‌اقتصادی صاحبان آن را به‌صورت تخصصی مورد بررسی قرار داده است. مهدی عباسی، رئیس این کمیسیون در گفتگو با هم‌میهن نتیجه این بررسی‌ها را تشریح و تاکید می‌کند، کاملا با لایحه پیشنهادی شهرداری مخالفیم: «چون در مسیر تخریب باغات است و مطمئنا جلوی آن را خواهیم گرفت.»
او درباره منافع اقتصادی صاحبان باغ می‌گوید، در شورای‌شهر روی طرحی کار می‌کنیم که باغ داشتن تبدیل به یک ارزش شود: «طبق این طرح، باغدار برای حفاظت از باغ و درختانش تلاش و نسبت به گسترش آن باغ اقدام می‌کند. باید مالکان باغات، از حقوق تراکمی بهره‌مند شود تا رضایت‌نسبی به‌وجود آید. این حقوق تراکمی الزاما در باغ تامین نمی‌شود و می‌تواند به پلاک دیگری انتقال پیدا کند. با این طرح چالش‌های اقتصادی و اجتماعی باغات و صاحبان باغ‌های تهران برطرف می‌شود. ساخت‌وساز در باغ، یک تفکر معیوبی است.».
اما موضوع به باغات تهران ختم نمی‌شود، بلکه منتقدان بر این عقیده‌اند که راندن معتادان از دره فرحزاد و اقدامات شهرداری در کن، پیش‌زمینه‌ای است برای ساخت‌وساز‌های گسترده در این دو محله تهران. کمیسیون شهرسازی و معماری شورای‌شهر تهران، اما درباره این موضوع می‌گوید، باغات خرمالوی کن، خط‌قرمز شورای‌شهر تهران و کمیسیون شهرسازی آن است و نگهداری کشت اجباری هم به‌عنوان یک رویکرد در شورای‌شهر تهران مورد توجه است: «چیزی که نگرانی‌هایی به‌وجود می‌آورد، نوسازی در بافت فرسوده بود. طبقه اضافه‌ای برای هر پلاک، با تجمیع ۱۲۰ متر و ۵ طبقه برای طرح تجمیعی ۳۰۰ متر، تقاضای شهروندان بود. حالا که قرار است ساخت‌وساز در محله کن و فرحزاد انجام شود، می‌تواند یک محله استاندارد با معابر اصولی و سرانه‌های کافی شکل بگیرد. اما شهرداری در انتقال این موضوع به شهروندان، مهارت لازم را به‌خرج نداد و در کمیسیون ماده ۵، عجولانه اضافه‌طبقه را مشمول پلاک کرد. به‌نظر من، شهروندان کن باید دقت کنند که تجمیع پلاک‌های زیر ۳۰۰ متر شکل نگیرد، چراکه پارکینگ‌ها را تامین نمی‌کند.»
او می‌افزاید، فضای سبز از یک‌متر مربع در دهه ۶۰ به ۵/۱۶ متر افزایش یافته است: «چند تکلیف برعهده مدیریت شهری است؛ یک: برای حفاظت از این سرانه فضای سبز، باید بازچرخانی آب صورت گیرد تا در تامین آب با مشکل روبه‌رو نشود. دو: در مصوبه شورای‌شهر تهران با حمایت از مالکان، درختان باغات ارزشمند که میراث طبیعی و سرمایه‌های شهر هستند، حفظ و نگهداری شوند. سه: در حال حاضر توازن و توزیع سرانه‌های فضای‌سبز در مناطق تهران مناسب نیست، بنابراین باید در مناطقی که دچار کسری است، این سرانه‌ها تامین شود و آنها را ارتقا دهیم.»
تمام تلاش فعالان محیط‌زیست، شهروندان و برخی مدیران شهری، مقابله با بساز‌وبفروش‌هایی است که برای سود‌های چندصد میلیاردی، درختان و باغات را قربانی ساخت‌وساز‌های بی‌حدوحصر خود کرده‌اند. باغاتی در گذشته‌ای نه‌چندان دور، به برج‌باغ تبدیل شدند و حالا حفظ آنها و درختان از اولویت‌هایی است که باید مورد توجه مدیریت شهری قرار گیرد.
قبح قطع درختان ریخته استتعدادی از کارشناسان شهری مثل علی پیرحسین‌لو، معتقدند قبح قطع درختان ریخته است: «پروتکل‌های جا‌به‌جا کردن درخت و گرفتن رأی کمیسیون رأی ماده ۷ در دوره پنجم شورای‌شهر تهران و حتی دوره‌های قبل از آن، بسیار سختگیرانه بود و یک‌درخت به‌راحتی از بین نمی‌رفت و جریمه و پیگرد سنگین داشت. اما در چند ماه اخیر گزارش‌های زیادی از خشکاندن درختان در مناطق یک، هفده، پنج و سه منتشر شده است. یک‌روز خبر می‌رسد در حال از بین بردن درختان محله چیذر هستند، یک‌روز دیگر معلوم می‌شود به‌نام پاکسازی دره فرحزاد، در حال قطع درختانند. در هیچ دوره مدیریت شهری، برای مسائل مربوط به فضای‌سبز و محیط‌زیست شهری، به این اندازه بی‌ملاحظه تصمیم‌گیری نشده است. حالا شما تصور کنید این رفتار مدیران و کم‌اهمیت جلوه دادن خشکاندن درختان، با مسئله مهم نیاز مالی شهرداری گره بخورد؛ چه فاجعه‌ای رخ خواهد داد؟ این بی‌پروایی‌ها به هر نامی که باشد، مثلا انقلابی‌گری یا کار جهادی و... تهران را با معضلات بسیاری روبه‌رو خواهد کرد. در شعار، ادعای عدالت و حمایت از محرومان دارند، ولی به‌نظر من در عمل، تا الان خلاف این مسیر را رفته‌اند. اتفاقا برعکس؛ در عقب‌نشینی از سیاست‌هایی که عدالت و زیست‌پذیری شهری را پیگیری می‌کرد، کاملا بی‌پروا عمل کرده‌اند.»
او ادامه می‌دهد: مثلا در این دوره مدیریت‌شهری، در زمینه‌هایی مانند حفظ باغات و... که حساسیت‌های زیادی روی آن وجود داشت، می‌بینیم که با بی‌پروایی تصمیم‌گیری می‌شود. دلیل این بی‌پروایی هم شاید کم‌سابقه بودن مدیران جدید در شهرداری یا کمبود و نبود نظارت بر عملکرد آنهاست. مثلا پروتکل‌های جا‌به‌جا کردن درخت و گرفتن رأی کمیسیون رأی ماده ۷ در دوره پنجم شورای‌شهر تهران و حتی دوره‌های قبل از آن، بسیار سختگیرانه بود و یک‌درخت به‌راحتی از بین نمی‌رفت و جریمه و پیگرد سنگین داشت. اما گزارش‌هایی از خشکاندن درختان در مناطق یک، هفده، پنج و سه منتشر شد.
منبع: فرارو
کلیدواژه: ریه های شهر حفظ و گسترش فضای سبز شورای عالی استان ها شورای شهر تهران سازمان های دولتی کمیسیون ماده ۵ پنجم شهر تهران میلیارد تومان آیین نامه شهر تهران ساخت وساز شورای شهر باغات تهران مدیریت شهری حال حاضر دره فرحزاد قطع درختان برج باغ ها برج باغ پرونده ها دارا بودن دوره پنجم ارگان ها قطع درخت سند مادر هم میهن حفظ باغ یک درخت رأی باغ ۲۵ متر
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت fararu.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «فرارو» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۶۷۶۲۱۴۰ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
ریه‌های محلات نفس تازه می‌کنند؟
ایسنا/مرکزی باغ‌های پولگان به عنوان ریه‌های تنفسی محلات و یادگاری از گذشته‌های نه چندان دور پس از سال‌ها کانون توجه قرار گرفتند تا شاید گام در مسیر احیای آنها گذاشته شود.
به گزارش ایسنا، محلات شهری است که از گذشته‌های دور، کوچه‌ها به عنوان یکی از شاخصه‌های آن شناخته می‌شدند و گویا نام محلات (محله‌ها، جمع محله) نیز برگرفته از همین مفهوم است. اگرچه در سال‌های اخیر محلات مانند دیگر شهرها، رخت توسعه بر تن کرده و به دلیل برخورداری از معادن سنگ‌های تزئینی، این توسعه، شتاب و کیفیت متفاوت‌تری نسبت به سایر شهرها داشته و این توسعه بر سیمای این شهر تاثیر گذاشته است، اما هنوز هم در بخش زیادی از بافت مرکزی شهر، کوچه‌های باریک و تودرتو که یادگاری از همان دوران است، به چشم می‌خورد.
از دیگر شاخصه‌های محلات، باغ‌های این شهر بوده است که می‌توان آنها را از عناصر هویتی محلات دانست. اگر از گذشتگان سوال کنیم، از باغ‌هایی سخن می‌گویند که محلات را به یک باغ شهر تبدیل کرده بودند، اما این باغ ها اکنون دیگر وجود ندارند و جای خود را به ساختمان داده اند. یکی از یادگاران محلات از آن دوران، باغ‌های پراکنده‌ای هستند که تقریبا در نواحی شمالی محلات قرار داشتند که کم کم خشک شده یا جای خود را به مزارع کشاورزی داده اند و نمی‌توان به عنوان یک مجموعه یکپارچه به آنها نگاه کرد.
پولگان، پوششی مخملی در آغوش محلات
اما باغ‌های دیگری وجود دارد که با پشت سر گذاشتن رویدادهای بسیار و ناملایمات طبیعی و انسانی، هنوز شکل خود را حفظ کرده و در میان مردم با عنوان باغ‌های «پولگان» شناخته می‌شوند. باغ‌های پولگان تقریبا در محدوده شمال غربی محلات واقع شده اند. درختان خشکیده اطراف محدوده کنونی باغ‌ها که در فاصله دور یا نزدیک از آن قرار گرفته و دیوارهای رو به نابودی که در اطراف برخی از این درخت‌ها مشاهده می‌شود، نشان می‌دهد که آن مناطق نیز روزگاری باغ بوده اند.
اگر فرضیه باغ بودن این مناطق را درست دانسته و آن را با باغ‌های پولگان مرتبط بدانیم، می‌توان اظهار کرد که پهنه باغی در این منطقه در گذشته بین ۸۰ تا ۱۰۰ هکتار بوده است اما آنچه که اکنون باقی مانده و شکل باغ دارد، به زحمت به ۲۰ تا ۳۰ هکتار می‌رسد.
باغ‌های پولگان در کنار درختان چنار و درختان بوستان سلامت، به عنوان ریه‌های عمده تنفسی شهر محسوب شده و زیبایی و طراوت را به شهر هدیه می‌کنند و از این جهت، نقش ویژه‌ای در اکوسیستم محلات بازی می‌کنند. حرکت شهرها به سمت صنعتی شدن و افزایش آلاینده‌ها، اهمیت فضای سبز را چند برابر می‌کند اما آنچه که به پولگان اهمیت دوچندان می‌دهد، تلفیق باغات با کوچه‌های پیچ در پیچی است که یکی از مشخصه‌های محلات را شکل می‌دهد. از این رو، باغ‌ها و کوچه باغ‌های پولگان به المان هویتی محلات تبدیل شده اند.
باغ‌های پولگان با بهره‌مندی از درختان مثمر بسیار از جمله آلو، آلوچه، گیلاس، آلبالو، سیب، به، گردو و درختان دیگر، علاوه بر اینکه ابزاری جهت تامین معاش خانواده باغداران بوده، در فصل بهار و تابستان با خلق جلوه‌های بصری زیبا در کنار جریان پرطراوت آب، بازدیدکنندگان را به شگفتی وامی‌دارد و قدم زدن در کوچه باغ‌هایش، آرامش را به انسان هدیه می‌کند. کمتر شهروند محلاتی وجود دارد که بخشی از خاطرات کودکی اش با باغ‌های پولگان پیوند نخورده باشد.
تهدیدهایی که بلای جان پولگان شده اند
در سال‌های اخیر پنج عامل عمده، حیات این ثروت ارزشمند را تحت‌الشعاع خود قرار داده و حتی اگر طرحی روی کاغذ برای احیای باغات موجود بوده، حداقل در عرصه اجرا، از اقدام عملی برای احیای باغات خبری نبوده است. ایسنا پیشتر در گزارشی با عنوان «پرونده احیای باغات محلات دوباره روی میز!» به این موضوع پرداخته است. «ساختمان سازی»، «آتش‌سوزی‌های عمدی و اتفاقی»، «گسترش معابر شهری»، «کمبود منابع آبی» و «مالکیت (وراثتی بودن و مالکیت خرد)»؛ پنج عامل عمده‌ای است که پای خود را روی گلوی باغات گذاشته اند.
در اثر گذشت زمان، درگذشت مالکان اصلی و پیدایش خرده مالکان، رسیدگی به باغ‌ها توجیه اقتصادی خود را از دست داده و مالکان، عطای باغداری را به لقایش بخشیده اند. تعدادی از باغ‌ها نیز بدون مالک رها شد تا تقدیری جز خشک شدن برای آنها در پیش نباشد. البته این رهاشدگی در برخی موارد به شکل هوشمندانه و برای خشک شدن درختان به امید تغییر کاربری باغ است. کمبود منابع آبی نیز از دیگر علت‌هایی است که حیات باغات را تهدید می‌کند.
یکی از اقداماتی که باغات پولگان را در موقعیت جدیدی قرار داد، ایجاد خیابان شیخ زین‌العابدین محلاتی بود که خیابان امام خمینی(ره) را به خیابان آیت‌الله مقدسی متصل می‌کرد. احداث این معبر موجب شد که بخشی از درختان از بین بروند. با توجه به کم عرض بودن معابر هسته مرکزی محلات و به وجود آمدن ترافیک سنگین هسته مرکزی شهر در ساعات ابتدایی شب، این معبر توانست از بار ترافیکی آن اطراف بکاهد و احداث آن اجتناب ناپذیر به نظر می‌رسید اما برخی معتقدند شاید می‌شد مسیر بهتر و هرچند طولانی‌تری برای احداث آن انتخاب کرد تا آسیب کمتری به باغات وارد شود. با گذشت چندین سال و تغییر چندباره شورای اسلامی و شهردار، بازگشت به گذشته و بررسی نقاط ضعف یا قوت احداث معبر در این نقطه نمی‌تواند جذابیتی داشته باشد پس باید از آن گذشت.
با احداث خیابان شیخ زین‌العابدینی، بخشی از باغ‌ها کنار خیابان اصلی قرار گرفت تا حیات این دسته از باغات در معرض خطر قرار گیرد. اینجا بود که آتش‌سوزی‌های متعدد بلای جان باغ‌ها شد تا شاید از بین رفتن درختان، مسیری برای سبز شدن ساختمان باشد. ایسنا در آن زمان بارها اخبار آتش سوزی باغات را پوشش داده بود و به اذعان مسئول واحد آتشنشانی محلات، عمدی بودن برخی از آنها به اثبات رسیده بود.
بیشتر بخوانید:
مرگ یک نوستالژی سبز
سایه مرگ همچنان بر کوچه‌باغ‌های محلات مستدام است
۷ هزار متر مربع باغ در محلات طعمه حریق شد
کابوس بی پایان آتش در محلات
بر اساس اعلام آتشنشانی شهرستان محلات، از سال ۱۳۹۱ تا ۱۴۰۱، تعداد ۸۱ مورد حریق در باغات محلات گزارش شده است که ۱۰ مورد از این تعداد، ناشی از آتش‌سوزی با استفاده از کبریت عنوان شده است. ۱۰ مورد عمدی تشخیص داده شده است و علت ۶۱ مورد دیگر، «سایر موارد» اعلام شده است. سال ۹۵ با ۱۲ مورد حریق، بیشترین و سال ۱۴۰۰ بدون حریق، کمترین میزان را به خود اختصاص داده است. اگرچه علت ۷۱ درصد این آتش‌سوزی‌ها، «سایر موارد» ذکر شده است اما مشاهدات شهروندان نشان می‌دهد که بیشتر این حریق‌ها در حوالی خیابان جدیدالاحداث شیخ زین‌العابدین محلاتی و در محدوده باغ‌های پولگان بوده است و نابودی عمدی باغ به امید تغییر کاربری، در دسترس‌ترین علتی است که می‌توان برای آن متصور بود. گویا در مقطعی، اعزام آتش‌نشانان محلات برای اطفای حریق، باغات به ماموریت روتین برای آنان تبدیل شده بود.
چتر قانون برای حمایت باغ‌های پولگان باز شده است؟
وجه مشترک صحبت‌های تمام مسئولان مرتبط با باغات، عدم صدور مجوز تغییر کاربری باغات است که می‌تواند اقدام مثبتی در جهت حفظ باغ‌ها باشد. باغات در طول سال‌های اخیر قوانین متفاوتی را به خود دیده‌اند. در سال ۹۶ مصوبه‌ای ویژه باغات در محلات وضع شد که بر اساس آن، در هر باغ و با هر متراژی می‌توان اتاق کارگری ایجاد کرد. دیوارهای باغ را نیز بر اساس عرف منطقه می‌توان مرمت کرد. بر اساس این قانون، در صورت موجود بودن سند مالکیت (شش دانگ یا مشاع) یا گواهی ثبتی مالکیت از اداره ثبت اسناد و املاک و با پیش شرط حفظ کاربری باغ، امکان احداث اتاق کارگری تا متراژ ۲۰ متری برای باغات تا هزار و ۵۰۰ متر، اتاق ۳۰ متری برای باغات هزار و پانصد تا دو هزار متری و اتاق ۴۰ متری برای باغاتی که مساحت آنها بیش از دو هزار متر است، فراهم شده بود.
با آغاز سال ۱۴۰۰ این مصوبه ابطال شد و در قانون جدید، احداث اتاق کارگری مستلزم وجود سند مالکیت شش دانگ به همراه مساحت حداقل یک هکتاری باغ است. اتاق نیز باید در ورودی باغ احداث شده و نقشه و کروکی اتاق نیز توسط نظام مهندسی تعیین می‌شود. در این قانون حداکثر ارتفاع دیوار قابل احداث باغ نیز ۱۲۰ سانتیمتر تعیین شده است. در صورتی که زیرساخت‌هایی از قبیل آب، برق و گاز در دسترس بوده و دستگاه خدمات‌رسان بتواند خدمات خود را ارائه دهد و احداث اتاق بدون تخلف و بر اساس موافقت‌نامه انجام شود، امکان ارائه آن به متقاضی وجود خواهد داشت. فلسفه اجبار به احداث اتاق در ورودی باغ می‌تواند به منظور جلوگیری از محوطه‌سازی یا ایجاد فضاهای دیگر از ورودی باغ تا اتاق باشد.
تزریق خون گردشگری به رگ های پولگان
در سال ۱۴۰۲ شهرداری محلات تصمیم به بازسازی یکی از معبرهای کوچه‌باغ‌های پولگان محلات گرفت تا با تزریق خون گردشگری در یکی از رگ‌های پولگان، گامی در مسیر احیای آن برداشته شود.
عزیز تقی‌زاده، شهردار محلات در گفت و گو با ایسنا با اشاره به قوانین شهرداری در ارتباط با حفظ و نگهداری باغات و فضای سبز شهری اظهار کرد: شهرداری در قبال تمام فضاهای سبز موجود یا قابل ایجاد در محدوده شهر مسئولیت داشته و به آن توجه ویژه‌ای دارد و برای استفاده از باغات داخل محدوده یا ساخت و ساز در آن ضوابطی وجود دارد که شهرداری با حساسیت بسیار به آن عمل می‌کند.
وی با تاکید بر عدم امکان تغییر کاربری باغات در محدوده شهر، گفت: شرط ساخت و ساز در باغات، حفظ و احیای سبزینگی و فضای سبز باغ است و با این شروط، امکان ایجاد ساختمان با حداکثر فضای اشغال ۱۵۰ متر در دو طبقه وجود دارد. در غیر این صورت امکان ارائه پایان کار به آن بنا وجود ندارد. در خارج از محدوده شهر اگرچه شهرداری در بسیاری از موارد برای جلوگیری از نابودی باغات و فضای سبز همکاری می‌کند اما متولی آن جهاد کشاورزی است. البته کمیسیون قطع اشجار شهرداری ناظر بر عدم قطع درختان در محدوده تا انتهای حریم شهری است.
وی یکی از دلایل خشک شدن برخی باغ ها را کم بودن مساحت آنها دانست و افزود: شاید تعداد باغات پنج هزار متری در حریم شهر کمتر از ۱۰ مورد باشد و مساحت قریب به اتفاق باغ‌ها در حدود هزار متر مربع است. با توجه به بالا بودن هزینه های حفظ باغات، نگهداری از باغ با این مساحت برای مالکین صرفه اقتصادی ندارد و باید با ایجاد جذابیت برای مالکین، انگیزه و علاقه حفظ و احیای باغ برای آنان به وجود بیاید.
تقی‌زاده تغییر سبک زندگی را یکی از دلایل عدم جذابیت حفظ باغات برای مالکین دانست و ادامه داد: از طرفی نبود صرفه اقتصادی باعث رها شدن باغ ها شده و با رها شدن آن، وضعیت کنونی اتفاق می‌افتد. شهرداری از هرگونه اقدامی که ضمن حفظ فضای سبز، به ایجاد انگیزه در مالکین کمک کند، حمایت می‌کند.
وی تصریح کرد: با اجرای «طرح ساماندهی، بازپیرایی، احیا و محوطه‌سازی کوچه باغ‌های پولگان»، به دنبال ایجاد جذابیت برای حضور مردم در باغات هستیم. اگرچه مجوز هیچ‌گونه تغییر کاربری برای باغ‌ها صادر نمی‌شود اما امکان اجرای طرح‌های گردشگری در باغ‌ها وجود دارد. با اجرای این طرح به صورت پایلوت در یکی از کوچه باغ‌های پولگان می‌توان نسبت به ایجاد نگاه مثبت در باغ‌ها امیدوار بود.
در طرح ساماندهی چه اتفاقی می افتد؟
محمد صالحی، رئیس شورای اسلامی شهر محلات نیز در اینباره گفت: از گذشته کوچه‌باغ‌های محلات به عنوان یک ظرفیت مناسب گردشگری مطرح بود اما به دلایل مختلف در دوره‌های گذشته به آن پرداخته نشده بود. با برنامه ریزی صورت گرفته در دوره ششم شوراهای اسلامی شهر محلات و هماهنگی با شهرداری، ساماندهی کوچه باغات با هزینه‌ای بالغ بر ۵ میلیارد تومان در دست اقدام بوده که در روزهای آینده به بهره‌برداری کامل خواهد رسید.
وی استفاده از ظرفیت گردشگری باغ‌های پولگان را از اهداف این پروژه برشمرد و اظهار کرد: با توجه به پیشرفت‌های شهری و حرکت به سمت توسعه شهرنشینی، مدرنیزه و صنعتی شدن جوامع، حفظ بافت‌های قدیمی با استفاده از مصالح قدیمی می‌تواند تداعی کننده آداب و رسوم و فرهنگ کهن منطقه باشد. با توجه به گردشگر پذیر بودن محلات، می‌توان از این ظرفیت برای توسعه گردشگری شهر استفاده کرد.
وی تلاش جهت احیای باغات را از دیگر اهداف این پروژه عنوان کرد و ادامه داد: باغ‌ها علاوه بر اینکه ریه‌های تنفسی شهر محسوب می‌شوند، در حفظ و افزایش زیبایی سیما و منظر شهری نیز نقش ویژه‌ای دارند. می‌توان با زیباسازی معابر باغ‌ها و ایجاد زیرساخت‌ها، نسبت به ایجاد انگیزه در مالکین برای احیای باغ‌ها امیدوار بود. با توجه به کم تردد بودن و فقدان نور در این معابر، بعضا شاهد آسیب‌های اجتماعی در این معابر بوده ایم ولی با ایجاد زیرساخت و تامین روشنایی، می‌توان از این آسیب‌ها پیشگیری کرد.
صالحی افزود: با همکاری فرمانداری، اداره جهاد کشاورزی، اداره منابع طبیعی و دستگاه‌های خدمات رسان محلات مانند اداره برق، یکی از معابر اصلی کوچه‌باغ‌ها به طول حدود ۴۷۰ متر که دارای کوچه‌های فرعی متعددی بود، انتخاب شد تا با مصالح قدیمی مانند کاهگل، درپوش آجری، ایجاد طاقچه‌های قدیمی و کف سازی سنتی سنگی با بیش از ۹۵ درصد پیشرفت فیزیکی، بازسازی شود. وسعت پروژه با احتساب مساحت دیوارها و کوچه‌های فرعی به چهار هزار متر مربع می‌رسد.
وی با اشاره به تصویب چند طرح گردشگری برای این باغات در سنوات گذشته، تصریح کرد: در نقاطی از این معبر، ایجاد مبلمان شهری و ارائه برخی خدمات انجام خواهد شد اما هدف اصلی، طرح گردشگری این محدوده است که کاربری‌های متعددی از قبیل باغ رستوران و اماکن بوم‌گردی در آن دیده شده که امیدواریم با اجرای پروژه جاری، اجرای این طرح‌ها تسهیل شود.
با احداث این معبر می‌توان امیدوار بود که دسترسی آتشنشانی به باغ‌ها تسهیل شود و در صورت وقوع آتش‌سوزی، در کمترین زمان ممکن نسبت به اطفای حریق اقدام شود چراکه مردادماه سال ۱۴۰۲ نیز وقوع آتش‌سوزی در ۶ باغ از باغ‌های پولگان، مساحتی نزدیک به پنج هزار متر را در بر گرفت و به دلیل عدم امکان تردد خودرو به داخل باغ، اطفای حریق از طریق ۳۰۰ متر شیلنگ انجام شد و اطفای حریق دو ساعت و نیم طول کشید.
به گزارش ایسنا، در سال‌های اخیر با کمرنگ شدن امید سودجویان نسبت به تغییر کاربری باغات به مسکونی یا تجاری، حریق در محدوه باغ‌های پولگان به شکل محسوسی کاهش پیدا کرده است اما تنها با تکیه بر این موضوع نمی‌توان دلخوش به احیای باغات بود زیرا کمبود منابع آبی نیز تهدیدی بالقوه برای باغات محسوب می‌شود که باید برای آن تدبیری اندیشید. شناسنامه‌دار کردن و ثبت این باغات به عنوان یک میراث ملموس شهر محلات که یکی از مولفه‌های هویتی آن است می‌تواند چتر حمایتی قانون برای باغات را محکم‌تر و گسترده‌تر کند.
حرکت در مسیر توسعه شهرنشینی و پیشرفت صنعت اجتناب ناپذیر است، اما آلودگی‌های مختلف زیست محیطی را به همراه دارد ، بر این اساس، نقش درختان و فضای سبز در کاهش آلودگی هوا بسیار قابل توجه است، بر این اساس باغ‌های پولگان علاوه بر زیبایی بصری و ظرفیت‌های متنوع گردشگری، در پالایش هوای محلات به عنوان ریه‌های این شهر، نقش غیرقابل انکاری دارند، بنابراین باید توجه دوچندانی به این پهنه سبز و ارزشمند محلات داشت.
البته نباید فراموش کرد که در تدوین طرح‌های گردشگری برای باغات پولگان، ظرفیت پذیرش جمعیت در کوچه باغ‌ها و زیرساخت های خدماتی مورد نیاز گردشگران در منطقه به میزان کافی و با کیفیت مناسب نیز باید دیده شود چراکه افزایش بی‌رویه و بی ضابطه حضور افراد در این عرصه از سویی و نبود خدمات مورد نیاز به اندازه کافی می‌تواند عوارض منفی دیگری را نیز به همراه داشته باشد.
انتهای پیام
علت فوت پزشک متخصص در استان فارس در دست بررسی است